Polní armáda Bernolák [1939-1939]

Veliteľstvo slovenskej poľnej armády “Bernolák“
[29.august 1939 – 24. september 1939]


Veliteľ: gen. I. tr. Ferdinand Čatloš
Sídlo veliteľstva:
Spišská Nová Ves
Solivar pri Prešove (od 9. septembra 1939)


Poľná armáda Bernolák sa zúčastnila útoku na Poľsko. Slovenský sektor bol súčasťou úseku nemeckej armádnej skupiny Juh a jej 14. armády (gen. List). Primárnou úlohou slovenskej poľnej armády bolo kryť východné krídlo 14. armády a zabrániť prenikaniu poľských jednotiek na územie Slovenska. Do jej podriadenosti patrili tri pešie divízie a neskôr k nim pribudla Rýchla skupina s krycím názvom Kalinčiak. Divízie sa vytvorili z troch Vyšších veliteľstiev.



Podriadené jednotky:


1. divízia “Janošík“
2. divízia “Škultéty“
3. divízia “Rázus“
Rýchla skupina “Kalinčiak“



Zdroj:
Baka, I.: Slovenská republika a nacistická agresia prori Poľsku. Bratislava 2006.
Kliment, Ch.K.: Slovenská armáda 1939-1945. Plzeň 1996.

14 Armia, wchodząca w skład Grupy Armii „Południe”, miała w swoim składzie: 8 dywizji piechoty (pięć niemieckich i trzy słowackie), 3 dywizje górskie, 2 dywizje pancerne i 1 dywizję lekką. Tworzyły one w zasadzie pięć korpusów:
– VIII Korpus Armijny (8 i 28 Dywizja Piechoty, 5 Dywizja Pancerna) – dowódca gen. piech. Ernst Busch;
– XVII Korpus Armijny (7, 44, 45 Dywizja Piechoty) – dowódca gen. piech. Werner Kienitz;
– XVIII Korpus Armijny (1 i 2 Dywizja Górska) – dowódca gen. piech. Eugen Beyer;
– XXII Korpus Armijny (2 Dywizja Pancerna, 4 Dywizja Lekka, 3 Dywizja Górska) – dowódca gen. kaw. Ewald Kleist;
– Słowacka Armia Polowa (ekwiwalent korpusu armijnego) – dowódca gen. I rangi Ferdinand Čatloš .
W pasie armii działał odwód grupy armii w składzie 56 i 57 Dywizji Piechoty.


Z dniem 7 września 14 Armii przydzielono VII Korpus Armijny (27 i 68 Dywizja Piechoty) dowodzony przez gen. piech. Eugena von Schoberta, przesunięty z 10 Armii. Natomiast między 12 a 16 września XVIII Korpusowi Armijnemu przydzielono z odwodu Grupy Armii „Południe” 56 i 57 Dywizję Piechoty.


Do 2.09.1939 Dowództwo XVIII Korpusu Armijnego dowodziło: 2 Dywizją Pancerną, 4 Dywizją Lekką i 3 Dywizją Górską, po czym przekazało je nowo zmobilizowanemu Dowództwu XXII Korpusu Armijnego. Natomiast 1 i 2 Dywizja Górska, stanowiące dotychczas odwód 14 Armii, zostały podporządkowane Dowództwu XVIII Korpusu Armijnego


27.08.1939 r. dowódca 14 Armii gen. płk Wilhelm List oznajmił gen. Ferdinandowi Čatlošowi, że przejmuje dowodzenie Armią Słowacką.



Słowacka Armia Polowa została sformowana 28.08.1939 r. Do 8.09.1939 r. zmobilizowano ogółem 52 514 żołnierzy. Do 20.09.1939 r. Armia Słowacka liczyła 116 755 żołnierzy. Największa liczebność armii sięgała nieco ponad 148 000 żołnierzy


Na jej czele stanął minister obrony narodowej gen. Ferdinand Čatloš, który rozwinął dowództwo armii (sformowane na bazie Naczelnego Dowództwa w Bratysławie) na stanowisku dowodzenia w Spišskej Novej Vsi.


Warto zwrócić uwagę, iż przy sztabie armii utworzono 120-osobowy sztab łącznikowy z Grupy Armii „Południe”, na czele którego stanął gen. mjr Erwin von Engelbrecht. Praca sztabu łącznikowego praktycznie polegała na przekazywaniu dyrektyw (wytycznych) gen. Lista dla gen. Čatloša. Słowackim oficerem łącznikowym przy sztabie 14 Armii był słowacki Niemiec mjr. Robert Schneider. Ponadto koordynację działań lotnictwa niemieckiego i słowackiego oraz obrony przeciwlotniczej miał zapewnić sztab lotniczy płk. Erhardta Krügera, przy której oficerem łącznikowym był kpt. Mikuláš Lisický.


Słowacka Armia Polowa (kryptonim „Bernolák”) składała się z trzech dywizji piechoty i grupy szybkiej:


1 Dywizja Piechoty (kryptonim „Jánošik”) – dowódca gen. II rangi Anton Pulanich: 4 i 5 Pułk Piechoty oraz 2 samodzielny batalion piechoty, 1 Pułk Artylerii, 2 dywizjon 4 Pułku Artylerii, 1 rozpoznawczy dywizjon kawalerii (według stanu w dniu 28.08.1939 r.);


2 Dywizja Piechoty (kryptonim „Škultéty”) – dowódca dowódca ppłk Ján Imro (od 5 września – gen. II rangi Aleksander Čunderlik): 3 Pułk Piechoty oraz 1, 3 i 4 samodzielny batalion piechoty, 2 Pułk Artylerii, 2 rozpoznawczy dywizjon kawalerii (według stanu w dniu 28.08.1939 r.);


3 Dywizja Piechoty (kryptonim „Rázus”) – dowódca płk dypl. Augustin Malár: 1 i 2 Pułk Piechoty oraz 5 i 6 samodzielny batalion piechoty, 3 Pułk Artylerii, 1 dywizjon 4 Pułku Artylerii, 3 rozpoznawczy dywizjon kawalerii (według stanu w dniu 28.08.1939 r.);


Grupa Szybka (kryptonim „Kalinčiak”) – dowódca ppłk Ján Imro (od 5.09.1939 r.): 1 dywizjon kawalerii, 2 dywizjon kolarzy, 3 dywizjon zmotoryzowany.


Ponadto w skład Słowackiej Armii Polowej wchodziły: 4 i 51 Pułk Artylerii, pociąg pancerny „Bernolák” (kryptonim „Hrlička”), Dowództwo Lotnictwa i OPL, batalion telegraficzny „Bernolák”, batalion zmotoryzowany „Topol” (dowódca mjr Štefan Čáni – od 3.09.1939 r.).


W trakcie mobilizacji z samodzielnych batalionów sformowano 6 (1, 3, 4 sbp) i 21 (2, 5, 6 sbp) Pułk Piechoty. Natomiast 18 i 35 Pułk Piechoty został sformowany od nowa.


Stan w dniu 15.09.1939:


1 Dywizja Piechoty (kryptonim „Jánošik”) – dowódca gen. II rangi Anton Pulanich: 4, 6, 35 Pułk Piechoty, 1 Pułk Artylerii, 2 dywizjon 4 Pułku Artylerii, 1 rozpoznawczy dywizjon kawalerii, 1 kompania inżynieryjna (zmotoryzowana), 11 kompania inżynieryjna, zestaw mostowy nr 1, 1 kompania przeciwlotniczych wielkokalibrowych karabinów maszynowych i batalion telegraficzny;


2 Dywizja Piechoty (kryptonim „Škultéty”) – dowódca gen. II rangi Aleksander Čunderlik): 3, 5, 21 Pułk Piechoty, 2 Pułk Artylerii, 2 rozpoznawczy dywizjon kawalerii, 2 kompania inżynieryjna (zmotoryzowana), 12 kompania inżynieryjna, zestaw mostowy nr 2, 2 kompania przeciwlotniczych wielkokalibrowych karabinów maszynowych i batalion telegraficzny;


3 Dywizja Piechoty (kryptonim „Rázus”) – dowódca płk dypl. Augustin Malár: 1, 2, 18 Pułk Piechoty, 3 Pułk Artylerii, 1 dywizjon 4 Pułku Artylerii, 3 rozpoznawczy dywizjon kawalerii, 3 kompania inżynieryjna (zmotoryzowana), 13 kompania inżynieryjna (zmotoryzowana), zestaw mostowy nr 3, 3 kompania przeciwlotniczych wielkokalibrowych karabinów maszynowych i batalion telefoniczny;


Grupa Szybka (kryptonim „Kalinčiak”) – dowódca ppłk Ján Imro: 1 dywizjon kawalerii, 2 dywizjon kolarzy, 3 dywizjon zmotoryzowany i dywizjon telefoniczny.


Ponadto w skład Słowackiej Armii Polowej wchodziły: 4 i 51 Pułk Artylerii, pociąg pancerny „Bernolák” (kryptonim „Hrlička”), Dowództwo Lotnictwa i OPL „Ľalia”, Grupa OPL „Šarfia”, Grupa OPL „Čakanka”, Dowództwo Obwodu OPL „Ruža”, 7 bateria 153 Pułku Artylerii Przeciwlotniczej, 4, 5, 6, 7 kompania przeciwlotniczych wielkokalibrowych karabinów maszynowych, kompania reflektorów przeciwlotniczych, 4 i 14 kompania inżynieryjna (zmotoryzowana), kompania maszyn inżynieryjnych, batalion telegraficzny „Bernolák”, kompania budowlana „Bernolák”, batalion zmotoryzowany „Topol” (dowódca mjr Štefan Čáni).

Súčasťou poľnej armády bol aj pancierový vlak Bernolák, s krycím názvom Hrdlička. Vlak bol zaradený ako záloha armádneho velenia. Vlak bol v podriadenosti pluku útočnej vozby, odkiaľ pochádzala aj výzbroj a posádka. Vlak operoval zo stáleho stanovištia za železničnou stanicou Margecany. Tam vlak nečinne stál až do 18. septembra 1939, keď ho presunuli najprv do Krompách, potom do železničnej stanice Poprad, kde ho odzbrojili.


Zdroj: http://rail.sk/arp/slovakia/rolstock/pvlak3.htm

Veliteľstvo Bernolák, (1939)

Veliteľstvo [29.august 1939 – 24. september 1939]

Veliteľ slovenskej poľnej army “Bernolák“ – gen. And tr. Ferdinand Čatloš,
chief of staff – major gšt. Emil Novotný
senior assistant staff – mjr gšt. Karol Peknik
chief 1 dept. staff – mjr gšt. Viliam Kanák
chief 2 dept. staff – major bummer. Alojz Androvič
chief 3 section staff – mjr gšt. Koloman Brezáni
chief of the 4th section of staff – major gšt. Alojz Bellay
veliteľ delostrelectva - colonel gšt. Rudolf Pilfousek
veliteľ air force - mjr del. Rajmund Šmarda (v r)
veliteľ NCAS - stot. years. Frantíšek Pavlišta
veliteľ engineer troops - major women. Stefan Pohranc
veliteľ tel. army - mjr tel. Ján Morvic
the chief of the ordnance department sl. - stot. spr. armour. Max. Rudolf Prokscha
the chief of sound. sl. - stot. sound. Dr Paul Frost
the chief vet. sl. - mjr vet. Dr. Nicholas Ferjenčík
chief SCD - major works. Vladimir Schmidt
the chief intend of. - major int. Vojtech Bauman
the chief spirit. sl. - colonel spirit. Valentin Vilkovský
veliteľ the main tent - por. pech. in from Matej Roth
the head of the office - por. desktop. Frantíšek Humble
veliteľ tel. práp. - stot. tel. Jozef Marko
the chief item including. - mjr Alojz Sonderlich

VHA Bratislava, f. Bernolák, škatula 6, no 43.

Vel. pancierovego vlaku byl stot. Ján Klir